Yazar İsâ Bey Camii, İzmir’in Selçuk ilçesinde yer alıyor. Efes Antik Kenti, Meryem Ana Kilisesi, Artemis Tapınağı kalıntıları, Selçuk Müzesi ve Şirince ile beraber görülmesi gereken muhteşem eserlerden biri. İsâ Bey Camii’ni geçtiğimiz aylarda, yabancı turistlere kendi dillerinde cami ve İslam dini hakkında bilgi veren, birçok dilde Kuran-ı Kerim meâlini onlara hediye eden İmam İbrahim Taşdemir’le ilgili haberlerden de hatırlarsınız.
Cami Batı kapısında bulunan kitabesine göre 1375 yılında Aydınoğlu İsâ Bey tarafından mimar Ali b. Müşeymeş ed-Dımaşkî’ye yaptırılmış.
Caminin bânîsi Aydınoğlu İsâ Bey 42 yıl hüküm sürmüş. Başkenti Birgi’den eski adıyla Ayasuluk olan Selçuk bölgesine taşımış, savaş ganimetleri, tarım ve gümrük gelirlerinin çoğunu dînî ve içtimaî eserler yapmaya harcamış bir hükümdar Aydınoğlu İsa Bey. Caminin tarihçesine dair bilgiyi başka birçok tarihi eserde olduğu gibi yine Evliya Çelebi’nin Seyahatname‘sinden öğreniyoruz.
Anadolu’da beylikler döneminde yapılan en eski ve ihtişâmlı camilerden biriyken bulunduğu bölgenin işlekliğini ve önemini kaybetmesiyle İsâ Bey Camii zamana yenik düşmüş, harap ve bakımsız halde yüzyıllar geçirmiş. XIX. yüzyılda bir süre kervansaray olarak kullanılmış ancak bu esnada bina tahrip edilmiş, kitabesi ve bazı kısımları sökülmüş, mimari özelliklerini kaybetmiş.
Camii 1895’de Efes antik kentinde yapılan arkeolojik çalışmalar sırasında cami kazı ekibinin ilgisini çekince, kısmen de olsa bir düzenleme ve bakım görmüş. Sonrasında 1934’den bu yana çeşitli tarihlerde Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce restore edilmiş, 1975’de ibadete açılmış, en son 1988’de avlu düzenlenmesiyle günümüzdeki halini almış. İsâ Bey Camii, Selçuk ilçesine hâkim tepenin batısında, enine planlı bir ibadethane olarak inşa edilmiş, âbidevî mimarisi ve süsleme özellikleriyle de dikkat çeken bir yapı.
İnşaatta bilhassa batı cephesinde kullanılan mermerlerin çoğunluğu harabe halindeki Artemis Tapınağı’ndan getirilmiş. Ovaya ve denize bakan bu cephe süslemeleriyle dikkat çekiyor. Sözü edilen batı cephesinin ortasında çok süslü ve kitâbeli taç kapı yer almakta. Her ne kadar kitâbe orijinal olmasa da bu cephede bulunan dört pencere birbirinden farklı yapıları ve süslemeleriyle bir sanat harikası olarak kabul ediliyor. Bu pencerelerin dış yüzlerindeki güzellik iç kısımda da kendini göstermekte. Günümüzde minarelerinden biri yıkılmış olsa da İsâ Bey Camii, Anadolu Beylikler Dönemi’nde nadir görülen iki minareli camilerdendir.
Yapı enine gelişen cami mekânı ve buna kuzeyden bitişen revaklı avlusuyla, Anadolu Türk mimarisinde nadir kullanılan bir plana sahip. Bu plan Osmanlı selâtin camii mimarisinin öncüsü kabul ediliyor.
Belki yolumuz günün birinde o bölgeye düşer de bir namaz vaktinin edasını Aydınoğlu İsâ Bey Camisinde yerine getiririz. İlk çağlardan bu yana çeşitli medeniyetlerin hüküm sürdüğü, yaşadığı ve vakti gelince tarihe karıştığı bu coğrafyada Allah’ın vahdaniyetine, ezeli ve ebedî olduğuna bir kez daha şahadet ederiz.
Kapak Fotoğrafı: Selçuk Kaymakamlığı
Yorumlar