Plastik Çeşitleri ve Geri Dönüşüm Kazanımları

Bir çok alanda kullanılan plastik ambalajlar üretildiği maddeye göre farklılık gösterir. Plastik ambalajların, hangi tür plastikten üretildiği ve ne kadar geri dönüştürülebildiği, üzerlerindeki geri dönüşüm sembollerinden anlaşılır.

Süt, ayran, su gibi içecek şişeleri; sabun, şampuan, deterjan ve ilaç şişeleri; halatlar, halı elyafları, kıyafetler, borular, streç filmler, kağıt bardaklar, tek kullanımlık mutfak malzemeleri, paketleme köpüğü gibi bir çok ambalajın üretilmesinde plastik kullanılır.

Polietilen Tereftalat(PETEveya PET)

Daha ziyade PET veya  PETE  kısaltması ile bildiğimiz polietilen tereftalat plastik, genelde su şişelerinin, yemeklik yağ şişelerinin ve bazı içecek şişelerinin üretiminde kullanılır. Geri dönüştürüldüğünde elyaf dolgusu, plastik kaplar, paneller, yumuşak mobilyalar, giysi lifleri ve halılar üretilebilir.

Yüksek Yoğunluklu Polietilen(High Density Polietilen,HDPE)

Yüksek yoğunluklu polietilen, deterjan, şampuan, süt şişelerinde motor yağı kaplarında, yoğurt kaplarında ve bazı kozmetik şişelerinde kullanılır. HDPE’nin çöp poşetlerinde de kullanıldığı görülür.
Polietilen plastik ambalajlar dönüştürüldüğünde, kereste, drenaj borusu, çit, masa, kulübe ve yer karosu üretiminde kullanılabilmektedir.

Poli Vinil Clorür(V veya PVC)

Poli vinil clorürün  en çok bilinen kullanım alanları; pvc boruların, dış cephe kaplamaların, kablo kaplama malzemelerinin, bina camı çerçevelerinin ve tıbbi ekipmanların  üretim alanlarıdır. Poli vinil clorür yani PVC nadiren geri dönüştürülmektedir. Dönüştürüldüğünde, kablo, yer karosu, paneller, hız tümsekleri ve paspas üretilebilir.

Düşük Yoğunluklu(Low Density) Polietilen(LDPE)

Düşük yoğunluklu polietilen, LDPE, genellikle giysilerde, alışveriş poşetlerinde bazı mobilyalarda, halılarda, bez çantalarda kullanılır. LDPE nadiren geri dönüştürülür. Dönüştürüldüğünde, yer karosu, çöp kutusu, lambri yapımda kullanılabilir.

Polipropilen(PP)

Polipropilen veya PP, çoğunlukla şişe kapaklarında, ilaç şişelerinde, pipetlerde, yoğurt kaplarında kullanılır. Bu plastik, genelde, yüksek erime noktasına sahip olduğu için sıcak sıvıların konulduğu kapların üretilmesinde de kullanılır. PP nadiren geri dönüştürülmekte, geri dönüştürüldüğünde, çöp kutusu, peyzaj bordürü, tırmık, buz kazıyıcı, akü kabı gibi malzemelerin üretiminde kullanılmaktadır.

Polistiren(PS)

Strafor olarak da bilinen PS genelde tek kullanımlık kap ve tabaklarda, yumurta kolilerinde kullanılır. Geri dönüşümü zor olduğundan bazı ülkelerde bölgesel olarak kullanımı yasaklanmıştır. Maalesef, bir çok ülkede  yaygın olarak kullanılmaktadır.

Diğer Plastikler

Bu plastikler akrilik naylon ve polikarbonat içerir. DVD ve CD’lerde, bilgisayar parçalarında, ekranlarda, bazı elektronik cihazlarda, yiyecek kaplarında kullanılır.  Neredeyse hiç geri dönüştürülemez.

Plastiğin Geri Dönüşüm İhtiyacı

Plastikler kolay şekil alan dayanıklı ve hafif malzemelerdir. Ucuz olmaları ve kullanım alanının çok olması sebebiyle dünya genelinde plastik tüketimi çok fazladır. Dünyada her yıl 420 milyon tondan fazla plastik üretilmekte^* olup  geri dönüştürülebilen plastik miktarı ise bu oranın çok çok altındadır. Doğada, bozunabilirliğinin yavaş ve tahrip edici olması sebebiyle plastiklerin yeniden kullanımı, geri dönüşümü nihayetinde geri kazanımı son derece önemlidir.

(*) Verilerdeki Dünyamız. ” Dünya Ne Kadar Plastik Üretiyor? ” (https://ourworldindata.org/plastic-pollution#how-much-plastic-does-the-world-produce) Erişim tarihi 23 Kasım 2020.