Sümbül der ki boyum uzun
Yapraklarım düzüm düzüm
Beni ak gerdana dizin
Benden âlâ çiçek var mı?
Sümbül (Hyacinthus orientalis) baharın habercisi, bir müjdecidir. Sümbülgiller (Hyacinthaceae) ailesinin son derece naif ve ilk bakışta nazarları üzerine çeken renklere sahip bir mensubudur. Sonbaharda toprakla buluşan sümbül soğanları havanın ısınıp karların erimesiyle filizlenerek gün yüzüne çıkmaya başlar. Sümbülün canlılığı ilkbahar ile görünür hale gelir.
Soğan şeklinde bir kökten biten/türeyen sümbülün, son derece sert kabuklarının arasından bir filiz yeşerir. Yapraklarının arasından yükselen bir sapın etrafına dizili tomurcukları aşağıdan yukarıya bir nakış gibi işlenerek pembe, beyaz, mor ve daha birçok renkte açmış, o mis kokusu etrafa yayılıvermiştir.
Bu canlanış insanın kendi haline benzer. Hem hayret hem şükür hem de rızık meselesi olur içimize. Uykudan sabaha çıkma, ölümden sonra dirilme, sıkıntıdan feraha erme, ana rahminden hâsıl olan bir yavru… Benzer yolculukların yoldaşları gibi sanki. Peki sümbül neyi sever, nerelidir dersiniz? Hadi biraz da bunlara bakalım birlikte.
Bulutlu ama yağmursuz havayı sever sümbül. Öyle ki böyle havalara “sünbülî hava” demiş büyüklerimiz. Ne de güzel bir incelik. Doğu Akdeniz anavatanı, Anadolu ona yuva olmuştur. Onun kıvrım kıvrım yapısı ve mis kokusu klasik edebiyatımızda mazmun olarak şiirlerde yerini almış, bir sevgilinin saçları sümbül üzerinden okuyuculara anlatılmıştır. Şemsettin Sami sümbülü tanımlarken onun şiirdeki temsilini tanımına eklemiştir:
“Soğanından hâsıl olan ma’ruf çiçek ki envâ’ı olur. Zülf-i hûbândan kinayedir.”
Her bitkinin olduğu gibi sümbülün de özellikleri mevcuttur. İbn-i Sina’nın naklettiği üzere sümbülün yapısı sıcak ve kurudur. O sebeptendir ki; yaraları iyileştirici, cerahat akıtıcı ve yumuşatıcı etkilerinden dolayı yıllarca kullanılmıştır. Sümbül soğanının dövülüp üzerine süt ilave edilerek cerahatli bölgeye uygulandığı belirtilmiştir. Güzel kokusu olduğundan gül, süsen ve sarı sakız ile terkip hazırlanır, kadınlar bunu koku olarak merhem gibi kullanırlarmış. Hatta Edirne Bayezid Han Bîmarhanesi’nin bahçesinde bahar gelince açan birçok çiçek gibi sümbül de yerini alır; akıl hastalıkları tedavisinde kullanılırmış. Soğanları mideyi kuvvetlendirici, iştah açıcı etkidedir fakat onun bazı türlerinin soğanlarının ve tohumlarının zehirli olduğu bildirilmiştir. Bu yüzden dahilen tedavide kullanışı tercih edilmemektedir.
Gelin bizim de bahar habercilerimizden olsun sümbül. Bazen kendini bulmak bir kokuda, bir bakışta saklıdır. Hem gözümüze hem gönlümüze şifa olsun. Güzelliklerle kalın.
Sümbül ne güzel kokar, burnuma geldi valla yazıyı okuyunca misler misi ❤️
Yazınızı okurken yanımda sümbül çiçeği var gibi hissettim. Şifa olsun inşlh bizlere.
Ne guzel bir medeniyetimiz var ki bir bitkiyi bile boyle zevkli zarif anlatır
“Bazen kendini bulmak; bir kokuda, bir bakışta saklıdır.” Ne güzel…