Sizden Gelenler

Tılsımdan Sanata: Türk İslam Sanatında Tılsımın İşlendiği Eserler

0

Tılsımlar toplumlarda genel olarak gizemli yanları ile dikkat çekmiş olsalar da “İslam Kültüründe Tılsım” yazı serimizde tılsım-vefk gibi kavramların İslamiyet’te “çare-tedbir” anlamında kullanılan ibareler olduğuna dikkat çektik. Besmele, ayetler, dualar, Kelime-i Tevhid, Esmâ-i Hüsnâ, bazı harfler ve rakamlar, hurûf-u mukatta, sevakıt-ı Fatiha harfleri, pençe-i âl-i abâ, Zülfikar, Mühr-i Süleyman gibi semboller, Ashâb-ı Kehf isimleri, İslam dini açısından önemli kişilerin isimleri, melek isimleri, insan ve hayvan tasvirleri kullanılarak yapılan tılsımlar Türk İslam sanatında tılsımlı gömlekler, şifa tasları ve tılsım mühürlerde eser yüzeylerine çeşitli tekniklerle uygulanmıştır. Bu üç tür eserde de ana fikir kötülüklerden, hastalıklardan, zararlardan korunmaktır ve özellikle yazı içerikleri bu anlamda ortaktır.

Tılsımlı gömlekler üzerlerinde çeşitli ayet, dua, vefk ya da dini ibarelerin yer aldığı, düşman ve hastalıklardan kişiyi koruduğuna inanılan kıyafetlerdir. Bu tür kıyafetlerin temelinde Hz. İbrahim’i ateşin yakıcılığından koruyan gömlek yer almaktadır. Hz. İbrahim ateşe atılacağı sırada Cebrail tarafından cennetten getirilen ipek gömleği giyinmiş ve ateşin sıcağından korunmuş, bu gömleği Hz. İsmail’i kurban edeceğinde O’na giydirmiştir. Sonraki dönemlerde Hz. İshak, Hz. Yakup ve Hz. Yusuf’a intikal eden bu gömlek Hz. Yusuf’un babasına gönderdiği ve Hz. Yakup’un gözlerinin iyileşmesine vesile olan gömlektir.

Şifa tasları genellikle madeni olup üzerlerine tedavisi için kullanılacakları hastalıklara iyi gelecek ayet, dua ve simgelerin işlenmesi ile oluşturulmaktadırlar. Şifa tasları kişiye özel ya da bir tedavi türüne özel olarak hazırlanabilmektedir. 20. yüzyıl başlarına tarihlenen ve İstanbul sosyal hayatından kareler sunan bazı fotokartlarda kılık kıyafetlerinden derviş oldukları anlaşılan kişilerin şifa tasları ile su dağıttıklarını gösteren kareler şifa taslarının gündelik gelenek içerisinde de kullanımını yansıtması bakımından önemlidir.

Tılsım mühürler maden, sedef, taş gibi muhtelif malzemelerden üretilen eserlerdir. Daire, kare, dikdörtgen, sekizgen, dilimli kenarlı ve damla biçimli olanların yanı sıra pençe-i âl-i abâ, Zülfikar biçimli örnekler de mevcuttur. Bu mühürler tek yüzlü ya da çift yüzlü (iki yüzünde de tılsım işlenmiş) olabilmektedir. Tılsım mühürlerde yazılar genellikle ters şekilde işlenirken nadir de olsa düz şekilde işlenenler de vardır.

ece

Misafir
Hatırlı Hayat Bilgisi... Instagram : https://www.instagram.com/sumbulsokaktasiniz/

Mihrimah Sultan Çeşmesi

Önceki içerik

Google Drive’da Dosya Erişim İzinleri

Sonraki içerik

Yorumlar

Yorum Yaz

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir