Kültürel

Mihrimah Sultan Çeşmesi

0

Mihrimah Sultan kimdir?

Mihrimah Sultan Kanuni Sultan Süleyman ile Hürrem Sultan’ın kızıdır.

Doğum tarihi kesin olmamakla beraber 1522 yılında dünyaya geldiği tahmin edilmektedir. 1578 yılında vefat etmiştir. İsmi bazı kaynaklarda “Mihrmah, Mihrimah” olarak geçmekteyse de Osmanlı belgelerinde “Mihr ü Mah” olarak kayıtlıdır. Bu sebeple “Mihr ü Mah” olarak okunması daha doğru gözükmektedir. Ancak Mihrimah yazılışı literatürde yaygınlık kazanmıştır.

Kanuni Sultan Süleyman’ın Mihrimah Sultan’dan başka hayatta kalan kızı yoktur. Bu sebeple Mihrimah Sultan’ı çok sevmiştir. Mihrimah Sultan iyi bir eğitim görmüş, 1539 yılında Rüstem Paşa ile 1539 evlenmiştir.

Mihrimah Sultan sarayda etkin bir konumda bulunmaktaydı. İç ve dış siyasetle ilgilenmişti. Dindar hayırsever bir kadındı. Büyük bir servete sahipti. 1547’de Üsküdar’da cami, çeşme, medrese, sıbyan mektebi ve kervansaray yaptırmış, 1566’da ise yine benzer bir külliyeyi  Edirnekapı’da Mimar Sinan’a inşa ettirmiştir. Buraya su temin etmek için Mihrimah suyu tesisi kurulmuş, vakıflar için birer de imareti eklenmiştir. Bulgaristan’da XVI. yüzyılın ilk yarısında kurulan Avretalan kazası da onun vakıfları arasındadır. Mekke’de Aynizübeyde su yollarını tamir ettiren de yine Mihrimah Sultan’dır.

Yazımıza konu olan Mihrimah Sultan Çeşmesi’nin şairi Şehdî’nin ise asıl ismi Mustafa’dır. Antakya’da dünyaya gelmiştir. İlim öğrenmek için İstanbul’a gelmiş, hat sanatında başarı göstermiştir. Haraç muhasebeciliği, sipahi kâtipliği, maliye tezkireciliği, Anadolu muhasebeciliği gibi önemli görevler yapmıştır. Güçlü bir şairdir. Döneminin önemli olaylarına ve yapılarına tarih düşürmüştür. Siyasi ve tarihi olayları manzum ve mensur olarak kaydetmiştir. 1727 tarihinde vefat etmiştir. Naaşı Eyüp Sultan türbesi yanındaki hamamın bitişiğindedir. Bir adet Divan’ı vardır.

Mihrimah Sultan Çeşmesi’ni Cağalizade İbrahim Bey tamir ettirdiği için bazı kaynaklarda çeşmenin ismi Cağalizade İbrahim Bey Çeşmesi olarak da geçmektedir.

Mihrimah Sultan Çeşmesi İstanbul’un Fatih ilçesi, Edirnekapı surlarının yanında bulunan caminin hamamının hemen önünde bulunmaktadır. Suyu akmaktadır.

Mihrimah Sultan Çeşmesi’nin Tamir Kitâbesi:
Kitâbenin Okunuşu:

Duhter-i Sultân Süleymân Mihrümâh Sultân kim
Menzilin evc-i gülistân-ı cinân ide Hudâ

Eyleyüb ihyâ hayâtında bu zîbâ çeşmeyi
Eylesün makbûl-i dergâhı Cenâb-ı Kibriyâ

Muhterik olub bu def‘a hâkle yeksân iken
Oldu hüsn-i himmet-i evlâd-ı vâkıfla binâ

Ya‘nî İbrâhîm Beğ ibn-i Cağâlîzâde kim
Eyledi hakk-ı veliyyü’n-ni‘meti el-hak edâ

Minnet Allâh’a suyun buldu yine bu semt-i pâk
Sûbesû ma‘mûr u âbâd olmada subh u mesâ

Habbezâ ‘aynü’l-hayât-ı dil-küşâ kim lûlesi
Kevseri işrâb ider dil-teşnegâna dâimâ

Zât-ı pâkin âfiyetde ide Hayrü’l-hâfizîn
‘Afiyet bahş-ı ıtâş oldukça bu ‘ayn-ı şifâ

Hazret-i Hak rûhunu merhûmenin de şâd idüb
Cilvegâhın Cennetü’l-Me’vâ ide Mevlâ ona

Şehdî-i dil-teşne târîhin didi itmâmının
Mâ-i zemzemdir bu dil-cû çeşmesâr-ı cân-fezâ
Sene 1132*

Günümüz Türkçesi

Sultan Süleyman Han’ın kızı Mihrimah Sultan’ın
Makamını Hüda cennet bahçelerin en yücesi kılsın

Yaşarken bu güzel çeşmeyi eyledi bina
Yüce Allah makbul eylesin huzurunda

Yanarak yerle bir olmuştu bu defa
Vakıf evladının güzel çalışmasıyla oldu bina

Yani İbrahim Bey Cağalizade’nin oğlu
Veli nimeti Mihrimah Sultan için eda etti bunu

Minnet Allah’a suyunu buldu bu pak semt yine
Sabah akşam her taraf imar edilmekte

Ne güzel hayat çeşmesinin gönle ferahlık veren lülesi
Kevser suyunu içirir gönlü susuzlara ebedi

Koruyucuların en hayırlısı Mevla eylesin pak zatını afiyette
Bu şifa çeşmesi susuzlara suyuyla afiyet bahşettikçe

Hazreti Hak Mihrimah Sultan’ın ruhunu şad etsin
Mevla onun makamını Meva Cenneti kılsın

Şehdi gönlü susamışlara bitiş tarihini söyledi
Bu gönle ferahlık veren çeşmenin suyu zemzem gibi
Sene 1132 M. (1719-1720)*

* Kitâbe de çeşmenin tamir tarihi 1132 yazsa da Süleymaniye Kütüphanesi Yazma Bağışlar 170 isimli eserin 128 varak nosu ile 180. sayfasında çeşmenin tarihi aşağıdaki gibi kayda alınmıştır.

Belgenin okunuşu: Mihr ü Mâh Sultân Çeşmesi (Edirnekapı’da) târîhi: Cağâlızâde İbrâhîm Beğ tarafından ta‘mîr idilmiştir.

Şehdî-i dil-teşne târîhin didi itmâmının
Mâ-i zemzemdir bu dil-cû çeşmesâr-ı cân-fezâ
Sene 1142
M. (1730)

 

Hasibe Durmaz

Hasibe Durmaz
1 Nisan 1971'de Konya'nın Hadim İlçesi'nin Gerez Köyü'nde doğdu. 6 yaşındayken ailesi İzmir'in Urla İlçesi'ne göçtü. İlköğrenimini Urla 12 Eylül İlkokulunda, orta öğrenimini Urla İmam Hatip Lisesi'nde tamamladı. 1991-1993 yıllarında Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulunda Tıbbi Dokümantasyon ve Sekreterlik Bölümünü okudu. İstanbul Üniversitesi Sağlık Yönetimi Bölümünü 2020'de, İlahiyat Fakültesini 2021'de bitirdi. 1994'ten beri İstanbul'da yaşıyor. Bir yıl özel bir hastanede çalıştı. 1995'ten beri İstanbul Büyükşehir Belediyesinde Sağlık Teknikeri olarak görev yapmakta. 2010'dan beri Osmanlı Türkçesi ile ilgilenmekte. Hem ders alıyor hem ders veriyor. 2016'dan beri Osmanlı Türkçesi eserlerde dil içi çevirisi yapıyor.Dil içi çevirisi yapılan ve yayınlanan eserleri:1) İstanbul’un Çeşme ve Sebil Kitabeleri Günümüz Türkçesiyle Birlikte 1 (İstanbul Yayınları) / İstanbul Mayıs 2016 2) Kaside-i Bürde: İmam Busuri / Şemsettin Sivasi (Menekşe Kitap) / İstanbul Eylül 2018 3) “Adalarımız Türkiye’den Anadolu’dan Ayrılamaz” Ali Fuat / “Adalarımız” ismiyle yayınlanmıştır. (IQ Kültür Sanat Yayıncılık) / İstanbul Kasım 2018 4) Tasavvufta Kuşların Dili / Tuyuran: Derviş Şemseddin (Menekşe Kitap) / İstanbul Nisan 2019 5) Tasavvufta Çiçeklerin Dili / Gülşenabad: Şemseddin Sivasi (Menekşe Kitap) / İstanbul Nisan 2019 6) Mahfil 1, Mahfil 2 / Tahirü’l-Mevlevi (Dergi) / Ekip Çalışması: Mehmet Sait Karaçorlu hocamızın önderliğinde / (Menekşe Kitap) İstanbul Temmuz 2022 / 2. Baskı7) Hazreti Peygamber ve Zamanı / Tahirü’l Mevlevi / (Azim Dağıtım) / İstanbul Nisan 2022

    Gıda Üretiminde Tozlayıcılar

    Önceki içerik

    Tılsımdan Sanata: Türk İslam Sanatında Tılsımın İşlendiği Eserler

    Sonraki içerik

    Yorumlar

    Yorum Yaz

    E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir