Yazar 1071 Malazgirt Zaferi’nin ardından Anadolu’daki Türk fetihleri sahillere doğru genişlemeye başlamış ve bu genişleme devam ettikçe fetihlerin kalıcı olması için güçlü ve büyük bir donanma kurulması şart olmuştur. Fetihler hızla devam ederken, Anadolu’daki ilk Türk denizcilik faaliyetlerini başlatan ise Türkmen Başbuğu Çaka Bey olmuştur.
İlk defa bir tersane inşa eden, kendine ait bir donanma kuran, Adalar Denizi (Ege Denizi) sahillerinde fetihler yapan, İzmir ve civarında ilk defa Türklerin yerleşmesini sağlayan ve Türk denizcilerinin atası kabul edilen Çaka Bey’in hayatını gelin birlikte yeniden hatırlayalım.
Bizans Sarayında Asil Bir Tutsak
Çaka Bey, Oğuzların Çavuldur boyuna mensuptur. Anadolu’nun fethi sırasında, Danişmend Gazi’nin kumandanlarından biri olarak Malatya civarında akınlar yapmıştır. Bu akınlardan birinde Bizans kumandanı Aleksandros’a esir düşmüş ve İstanbul’a götürülmüştür. İtibarlı bir bey olduğu için kendisine imtiyazlar ve soyluluk unvanı verilmiştir. Esir olduğu süre içerisinde Bizans’ın zayıf ve güçlü yönlerini, Grekçeyi ve en önemlisi denizciliği öğrenmiştir.
Burada önemli bir detayı da sizlerle paylaşalım. Tüm bu bilgileri ve daha fazlasını Bizans soylusu olan Anna Komnena’nın bir hatırat olarak kaleme aldığı Aleksiad isimli eserinden öğrenmekteyiz. Aleksiad özellikle Çaka Bey’in faaliyetlerinden bahseden, Roma ve Türk tarihi açısından önemli bir kaynak eserdir.
1081 yılına gelindiğinde Bizans tahtına I. Aleksios Komnenos çıkınca Çaka Bey saraydan uzaklaştırılmış ve Kutalmışoğlu Süleyman Şah ile Bizans arasındaki anlaşmaya göre Türklere bırakılan İzmir bölgesine giderek beyliğini ilân etmiştir. Böylece şehir ilk defa Türklerin kontrolüne girmiştir.
Çaka Bey, Adalar denizi kıyılarında ve İç Ege’de bulunan Türkleri bir araya getirdikten sonra, Bizans’ta kazandığı tecrübeler ve öğrendikleri sayesinde güçlü bir donanma kurmuştur. En büyük hedeflerinden biri ise Çanakkale Boğazı ve Gelibolu yarımadasını ele geçirerek İstanbul üzerine yürümek ve Bizans’a hâkim olmaktır. Çaka Bey, bu hedefine ulaşabilmek için Balkanlarda Doğu Roma İmparatorluğu’na karşı kıyasıya bir mücadele yürüten Peçenekler ile ittifak kurmuştur.
Yapılan tüm planlara ve hazırlıklara rağmen Peçeneklerin zamanlama hatası tüm planları bir anda işe yaramaz hale getirmiş ve Bizans’la ittifak yapan Kıpçaklar Peçenekleri mağlup ettiği için Çaka Bey Bizans üzerine yürümekten vazgeçmek zorunda kalmıştır. Bu olaylara ilave olarak dönemin Bizans kralı, Çaka Bey ile de akrabalığı olan Türkiye Selçukluları Sultanı I. Kılıç Arslan’a bir mektup yazarak Çaka Bey’in çok büyük bir tehlike oluşturduğunu böyle devam ederse taht için kendisine rakip olabileceğini söyleyerek sultanın aklını karıştırmış ve I. Kılıç Arslan Anadolu’nun doğusunda fetihler planladığı için batıda Çaka Bey gibi kuvvetli bir hükümdar bırakmamak adına ne yazık ki Çaka Bey’i infaz etmiştir.
Çaka Bey’in vefatından sonra fethettiği topraklara (Rodos, Sisam, Bergama, Edremit, Foça ve Urla) kardeşi ve beyleri sahip çıkmıştır. Fakat I. Haçlı Seferi sırasında Doğu Roma ordusu bu bölgeleri tekrar ele geçirmiş, böylelikle İzmir’in yeniden Türk hâkimiyetine geçmesi ve İstanbul’un fethedilmesi yaklaşık 300 yıl ertelenmiştir.
Çaka Bey’in ölümüyle Batı Anadolu’daki kısa süren Türk hâkimiyeti son bulmuş Doğu Roma İmparatorluğu Latinlerin yardımıyla yeniden Batı Anadolu’ya hâkim olmuştur.
Çaka Bey’le Anadolu’da başlayan Türk denizciliği kısa sürede Adalar Denizi’nde oldukça etkili olmuştur. Emri altında oluşturduğu kuvvetlerin din ve ırk ayrımı yapmadan ortak bir amaç için mücadele etmelerini sağlayan Çaka Bey, kuşatmalarında mancınık gibi ağır silahlara yer vererek askeri teknolojiyi dönemi içinde en iyi şekilde kullanan komutanlardan biri olmayı başarmıştır.
Çaka Bey’in Adalar Denizi’nde (Ege) vermiş olduğu mücadele, Türk denizciliği için önemli bir başlangıç olmuştur. Çaka Bey, kendisinden sonra kurulacak devletlerin özellikle Türkiye Selçuklu Donanması, Batı Anadolu Beyliklerinin Donanmaları ve Osmanlı İmparatorluğu’nun denizciliğinin temelini oluşturarak Dünya savaş tarihinde büyük izler bırakan deniz savaşlarının kazanılmasını sağlamıştır.
Ege de Türk hakimiyetinin bu kadar erken başladığını bilmiyordum. Bu bilgiler çok faydalı oldu. Cem sultandan öncede esir alınmış üst düzey komutan ve Türk bilmiyordum. Fakat yine birlik olamayışımız bizim bizansa ve haçlılara karşı başarılı olamayışımızı açlıklıyor. Yoksa izmir civarını elde tutabilseydı çaka bey istanbul un alınışı belki yüzlerce yıl öncesi gerçekleşecekti. Fakat Allahu Teala Fatih sultan selime nasip ediyor. Gençler muhakkak sizin yazıları takip etmeli yada onların olduğu platformlarda yayınlamalısınız. Biz belki ucundan bucağından bir şeylerden haberdarız ama onlarda hiç bir bağlantı yok. Bunu yeni Türkiye de tüm yayınlarda görebilirsiniz gençlere geçmişimizi hatırlatma çabasını. Eğer delilerle ilgili bir yazıyada yer verirseniz sevinirim. Bu özel birlik savaşlarda çok zafer kazanılmasını sağlamıştır. Hatta geçen yıllarda filminide çektiler. Kaleminize sağlık yazılarınızı bekliyoruz.