Yazar Bu yazımızda size yeşil alanlara yakınlığın çocuk sağlığı üzerindeki etkisinden bahsetmek istiyorum. Kentsel yaşam alanlarının, yeşil veya mavi alanlara yakınlığı ile BMI (vücut kitle endeksi) arasındaki ilişki ve özellikle okul ortamındaki yeşilliğin çocukluk çağı obezitesi üzerindeki etkisi araştırılmış. Yeşil alanlarda yaşamanın obezite üzerine etkisini derinlemesine incelemek amacıyla yapılan bu çalışmalardan ikisinde, kentsel bölgelerin yeşil alanlardan uzaklaşmasının kentlerde yaşayanlar için aşırı kilo riskini arttırdığı, yeşil alanların obeziteye yakalanma olasılığını azalttığı kanıtlanmış.
Bu konuda Çin’de ve Finlandiya’da yapılan iki çalışmaya bakalım.
Çin’de yeşilliğin -özellikle okul ortamındaki yeşilliğin- çocukluk çağı obezitesi üzerindeki etkilerini araştıran çalışma 7 ilde 94 okulda 6 ile 18 yaşları arasındaki 56.620 öğrenci ile yapılmış. Katılan tüm çocukların boy, kilo, kalça ve bel çevresinden oluşan üç farklı durumdaki ölçüleri ve okulun çevresindeki yeşillik alanın uydu tarafından oluşturulan iki farklı ölçümü alınmış. Çalışmaya, çocukların fiziksel aktivite seviyeleri hakkında bilgiler de dahil olmak üzere sosyo-demografik özellikleri ve yaşam tarzlarıyla ilgili bilgiler de dahil edilmiş.
Çocukların %15’inden fazlası aşırı kiloluymuş; %9’un üzerindeki kısmı ise obez. Erkeklerin fazla kilolu/obez olma olasılığı kızlardan daha fazlaymış. Obez olan çocuklar genellikle daha az fiziksel aktivite yapan ve (yeşil alanın daha az olduğu) Çin’in kuzey kesimlerinde yaşamakta olan çocuklarmış. Okul etrafındaki yeşillik alan göstergeleri, Çin’deki farklı okullar arasında önemli ölçüde farklılık göstermiş. Daha sağlıklı kilolu çocukların, fazla kilolu/obez çocuklara göre daha yüksek oranda yeşil alanlı okullara gittiği görülmüş.
Finlandiya’da yapılan çalışmada ise, yeşil veya mavi alanların kentsel yaşam alanlarına yakınlığı ile BMI (vücut kitle endeksi) arasındaki ilişkileri incelenmiş. 2000 ve 2008 yıllarında kentsel alanda yaşayan, Finlandiyalı katılımcılar tarafından bir anket yanıtlanmış. Anketlere yanıt verenlerden 15.621 kişi çalışmanın takibi süresince herhangi bir konuta taşınmamış (taşınmayanlar) ve 9696 kişi başka çalışma süresi içinde başka bir konuta taşınmıştır (taşınanlar). Mavi ve yeşil yaşam alanların kentsel yaşam alanlarına olan mesafeleri ölçülmüş. Çalışmanın sonucunda kentsel yaşam alanlarının yeşil alana 250 m’den daha fazla mesafede olmasının fazla kilo olasılığını arttırdığı; mavi alanların ise obezite için önemli bir ilişkisi olmadığı gözlenmiş. Mavi alanlardan değil, yeşil alanlardan uzaklaşmanın (250 m’ye kadar) obezite olasılığını artırdığı sonucuna varılmış.
Bu iki çalışmada da görüldüğü üzere doğal yaşam alanlarından uzaklaşmak kilo probleminin yanında bilimsel olarak kanıtlanmış veya henüz kanıtlanmamış birçok sıkıntıya yol açabilmektedir. Bizim ülkemiz için yapılan çalışmalarda da kişi başına düşen mevcut aktif yeşil alan miktarının standartların altında olduğu görülmüştür. Bu şartlar altında baktığımızda kim bilir belki de gelecek zamanlardaki seçim vaatlerinden biri “binalar yerine ağaçlar diktik” bile olabilir belki de kimseyi beklemeden bunu yapan biz oluruz. Yediğimiz meyvelerin çekirdeklerini filizlendirerek, elimizdeki fidanları uygun topraklarla buluşturarak, hatta etrafımızdaki yeşil alanlara hürmet ederek hemen işe başlayabiliriz. Ne dersiniz, böylesi çok daha güzel olmaz mı?
Kaynaklar
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/oby.20772
http: //dx.doi.org/10.1016/j.envres.2020.110289
Serpil ÖNDER, Ahmet Tuğrul POLAT, Kentsel Peyzaj Alanlarının Oluşumu ve Bakım Esasları Semineri, Konya 2012
Yorumlar