Gıda Katkı Maddeleri

Kendi başına gıda olarak tüketilmeyen ve normalde gıdanın tipik bir bileşeni olarak kullanılmayan; besin değeri olsun veya olmasın gıdaya, üretim, işleme, hazırlama, muamele, paketleme, ambalajlama, taşıma veya tutma sırasında teknolojik (organoleptik dahil) bir amaçla kasıtlı olarak eklenmesi, (doğrudan veya dolaylı olarak) bu gıdanın veya yan ürünlerinin bir bileşeni haline gelmesine veya başka şekilde bu gıdaların özelliklerini etkilemesine neden olan veya olması beklenen herhangi bir madde, katkı maddesi olarak tanımlanır. Altı ana gıda katkı maddesi türü vardır: Koruyucular, besin katkıları, renklendiriciler, aroma vericiler, doku verici maddeler ve çeşitli maddeler.

Gıda Teknolojisi Uzmanı Salih Tuncay gıda katkı maddelerinin hayatımıza girişini şu şekilde özetlemiştir. “Teknolojik gelişmelerle birlikte gıdaların mevsim dışı tüketilme isteği, uzun sürelerde uzun mesafelere transfer edilmesi, kentleşme, kadının iş hayatına atılması, yoğun iş temposu, çocukların okullarda daha uzun zaman geçirmeleri, seyahat etme, yalnız yaşama gibi etkenler nedeniyle insanlar işlenmiş gıdalara, paketlenmiş ürünlere ve hazır yemeklere rağbet göstermeye başlamışlardır.”  Tüm bu etmenler gıdanın daha uzun süre muhafaza edilme zorunluluğunu, hızlı üretim ve hızlı tüketimi beraberinde getirmiştir.

Et, süt, meyve sebze gibi gıda ürünlerinin zamanla renginde, tadında ve kokusunda değişimler olmakta; bu ürünlere eski formunu kazandırmak için gıda katkı maddeleri kullanılmaktadır. Özellikle renk değişimlerinde gıda boyaları kullanıldığı bilinmektedir.

Gıda katkı maddeleri her ne kadar gıda endüstrisinin vazgeçilmezi olarak görünse de kimyasal katkı maddeleri yerine doğal katkı maddeleriyle hazırlanan yiyeceklerin üretilebildiği eski gıda saklama yöntemleri de görülmektedir.

Bilinçli tüketicilerin olduğu bir zamanda doğal katkı maddeleri hem gıda endüstrileri hem de tüketiciler tarafından ilgi görmeye başlamıştır. Bazı çalışmalar, tüketicilerin sağlık nedenleriyle kimyasal katkı maddeleri yerine doğal katkı maddeleriyle hazırlanan yiyecekleri tercih ettiğini göstermektedir. Genel olarak, insanlar hiçbir katkı maddesi içermeyen bir gıdayı seçecektir. Ancak bunlar mevcut değilse aynı tüketici mümkünse sentetik katkı maddeleri içeren gıdalar yerine en azından doğal katkı maddeleri içeren bir gıdayı seçecektir. (Carocho ve diğerleri, 2014).

Doğal katkı maddelerinin hala bazı dezavantajları ve sınırlamaları olmasına karşın teknolojik yenilikler sayesinde bu maddeler kullanılarak yapılan gıda koruma çalışmaları umut vadetmektedir.

Bilinçli tüketicilerin talepleri doğrultusunda, doğal katkı maddelerinin kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır. Bu değişim, sadece sağlıklı yaşam tarzını benimseyen bireylerin tercihleriyle değil aynı zamanda gıda üreticilerinin sürdürülebilirlik ve çevre dostu ürünler sunma hedefleriyle de şekillenmektedir. Teknolojik yenilikler doğal katkı maddelerinin etkinliğini artırmak, raf ömrünü uzatmak ve gıda güvenliğini sağlamak için önemli fırsatlar sunmaktadır.  Bununla birlikte doğal katkı maddelerinin etkinliği ve güvenliği üzerine daha fazla araştırma yapılması gerektiği de unutulmamalıdır.