Yazar İstanbul’un her köşesi, her meydanı, her sokak arası keşfedilmeyi bekleyen, buram buram tarih kokan bir yerdir. Herhangi bir köşe başında, sokak arasında, meydanda karşımıza ne çıkacağı, hangi tarihî eserle karışılacağımız bilinmez. Bu eserler her an keşfedilmeye hazır bir halde bizi beklemektedir.
2014 yılının Ekim ayında Edirnekapı’da bulunan iş yerimizi ani bir kararla Fatih İtfaiyesi’nin binasına taşıdılar. Bina tarihî bir binaydı ancak bizim tüm birimler nerdeyse aynı odada olduğu için kargaşadan dolayı mutsuzluk ve huzursuzluk vardı. Bu huzursuzluğu ancak İstanbul’u keşfe çıkarak teskin edebileceğimi düşündüm. Öyle de yaptım.
İşe ilk olarak binanın yakınlarında bulunan yerleri keşfetmek ve kitâbesi bulunan eserleri bulmakla başladım. Birden Fatih İtfaiyesinin karşısında bulunan Fatih Parkı’nın kırık anıtı çarptı gözüme. İncelemeye başladım.
Tam şehrin ortasında bulunan, kim bilir kaç kişinin görüp de ne olduğunu bilmeden geçip gittiği bu anıt meğer Tayyare Şehitleri Anıtı (Hava Şehitleri) imiş. Tayyare hepimizin bildiği gibi kanatlı taşıt yani uçak demek. I. Dünya Savaşı öncesi iki uçakla İstanbul’dan Kahire’ye 2.500 kilometrelik bir uçuş gerçekleştirmek isteyen pilotlarımızdan Fethi Bey ile Sadık Bey 27 Şubat 1914’te Şam ile Kudüs arasında, diğer uçaktaki pilot Nuri Bey ise 11 Mart 1914’te Yafa’dan uçuş için kalkarken şehit olmuş. Pilotlarımız şehit olunca Şam’daki Emevî Camii’nde bulunan Selahaddin Eyyûbi türbesinin yanına defnedilmişler. Bu şehitlerimizin aziz hatırasını yad etmek için de Tayyare Şehitleri Anıtı yapılmış. Anıt, Mimar Vedat Tek tarafından yapılmış. 2 Nisan 1914’te temeli atılan anıtın 1916’da yapımı tamamlanmış.
Anıtın neden kırık olduğuna gelince, onu da aktaralım. Bu kırılmışlığın da bir hatırası varmış. Pilotlarımızın uçuşunu tamamlayamadığını simgelemek için anıt kırık bir sütun şeklinde bırakılmış. Aynı zamanda sütunda bronz bir defne dalı bulunuyor. Pilotlar uçuşu tamamlayabilselerdi onlara madalya verilecekmiş. Ancak uçuşu tamamlayamadıkları için bu madalyaların büyütülmüş birer kopyası anıtın iki tarafına yerleştirilmiş. Bu madalyaların üzerinde ise uçak, Beyazıt Kulesi ve İstanbul tasvirleri bulunuyor. Tayyare Şehitleri Anıtı Cumhuriyet öncesi Osmanlı Dönemi meydan anıtlarının ilk örneklerinden biridir. Anıt yaklaşık olarak 7,50 metre boyundadır.
Anıtın hikâyesi buruk bir hüzün bıraksa da kitâbesini okumak için iyice anıta yaklaştım. Okumaya çalıştım ancak birkaç kelimeyi okuyamadım. 9 yıl sonra arkadaşımla Gazzeli çocukları desteklemek için Fatih Parkı’na gittiğimizde beraberce kitâbenin tamamını okuduk.
Kitâbenin okunuşu şöyledir:
Hüve’l-Bâkî
Bahriye Yüzbaşısı Fethi Efendi
Topçu Mülâzım-ı Evveli Sâdık Efendi
Topçu Mülâzım-ı Sânîsi Nûri Efendi
Sene: 1330
Sene: 1332
***
Mülâzım-ı Sâni = Teğmen
Mülâzım-ı Evvel = Üsteğmen
Bu güzel ve hüzün veren anıt İstanbul’un Fatih ilçesinde, Fatih İtfaiyesi’nin karşısında Fevzipaşa Bulvarı üzerindedir. Eskiden Fatih Belediyesi olarak hizmet veren binanın da tam karşısına düşmektedir. Bu bina günümüzde Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi Rektörlüğü tarafından kullanılmaktadır.
Yorumlar